Toevallige letters: Google Maps typography

Er zijn door talloze mensen al heel wat alfabetten gecreëerd en verzameld. Ik liet hier al eerder The nakes ladies alphabet van Anthon Beeke zien. (19 september). Een ander alfabet is die gemaakt van beelden van Google Maps. Vanuit de lucht zie je landingsbanen, gebouwen en bosjes die letters vormen. Het alfabet hieronder is 'ontdekt' door  Rett Dashwood. Tussen oktober 2008 en April 2009 heeft hij Google Maps afgespeurd naar letters. De letters die je ziet, zijn allen gevonden in de staat Victoria in Australië.    

Wil je de exacte locaties weten, kijk dan op de site van Rhett Dashwood. http://rhettdashwood.com.au/, klik op het plaatje met Google Maps typography, daar kun je één voor één de letters met hun locaties vinden.

toevallige letters: Q

hoofdletters: uit de mode

Op nu.nl stond vandaag het bericht dat steeds meer bedrijven in hun logo of merknaam hoofdletters vervangen door kleine letters. Nationale Nederlanden bestaat niet meer, net als Alex. Het is nu nationale nederlanden en alex. Merkenspecialist en journalist Erwin Wijman heeft dat allemaal onderzocht en schrijft erover in het nieuwste nummer van Onze Taal (2x hoofdletter). Wat is er nu aan de hand?


KAPITALEN

Hoofdletters in een een logo of merk roepen bravoure op, terwijl bedrijven nu, in de crisistijd, juist matigheid, bescheidenheid en terughoudendheid willen uitstralen. Ze willen dichter bij de mensen staan en niet bombastisch en onpersoonlijk overkomen. Dat hoofdletters negatieve gevoelens kunnen opwekken zie je ook bijvoorbeeld bij het chatten. KAPITALEN GEVEN DE INDRUK DAT JE IETS WILT OVERSCHREEUWEN, OVERDREVEN DE AANDACHT WILT TREKKEN. Onderkast oogt vriendelijker, mensen nemen je serieuzer en het oogt stukken meer bescheiden. Juist bedrijven die van hun voetstuk gevallen zijn, zoals verzekeringsbedrijf ageas (voorheen: FORTIS) doen een soort boetedoening door ook in hun naamgeving zich een stuk bescheidener op te stellen.

Maar het zou ook te maken hebben met de invloed van internet- en e-mailadressen. Daar wordt al veel met kleine letters geschreven. Zo is er minder verwarring mogelijk. Daarnaast is het ook gewoon mode onder de typografen om onderkast te gebruiken. Ik heb al vaker gezien dat het 'in' is om kleine letters te gebruiken. Het staat anders, interessant en lekker dwars. En daar houden bedrijven ook wel weer van.



 

toevallige letters: V

toevallige letters: E

lachwekkende letters: spelregels Mikado

Soms zijn letters (en dus woorden) zeer lachwekkend. Wanneer ze verkeerd vertaald zijn bijvoorbeeld. Zo heb ik hier de spelregels van Mikado naast me liggen. Een goedkope versie, dat weer wel, maar daarom niet minder leuk. Mikado heet daar trouwens het 'Staafjes-opneemspel'.

Er zijn volgens de spelregels staafjes met geleringen. Geleringen? O, gele ringen. Het totaalaantal punten ligt op 170 punten. Ik lees verder: 'Door plotesling openen van de hand valllen de staafjes kringvormig op tafel.' Dat kringvormig vind ik overigens ook wel mooi, bij mij vallen ze eigenlijk altijd een kant op, maar goed. Het gaat verder: 'Dan [...] nemen. zonder dat hierbijeen [...] geraakt.' Geen hoofdletters na een punt en spaties vergeten komt trouwens vaker voor. De volgende zin is ook leuk: 'Het meest veilige opnemen geschiedt dooreen druk op de punt varr het staafje'.' Alsof er vreselijke ongelukken kunnen gebeuren tijdens een spelletje Mikado. Het valt nog mee dat het verplicht stellen van een veiligheidshelm er niet in staat, tegen rondvliegende staafjes.

De spelregels staan er ook nog in het Duits, Engels, Frans en een Scandinavische taal ('God fornojelse!'). Maar ook daar bakken ze er weinig van. Wat dacht je van deze Engelse zin: 'The number of rouods to be player should be agreed upon before starting to play'.

Ze wensen ons trouwens in correct Nederlands wel weer veel plezier. Dat maakt weer een hoop goed! Maar het woord 'plotesling' is al een begrip bij ons thuis!

toevallige letters: M

Vreemde letters: Engelse benamingen

De stichting Taalverdediging is verontwaardigd over het feit dat op de Euroshopperartikelen die in de Albert Heijn liggen Engels de voertaal is. Ook typisch Nederlandse producten krijgen daar een Engelse benaming. Speculaas heet bijvoorbeeld 'dutch spice cookies', hagelslag ' mixed sprinkles' en beschuit 'rusk'. Albert Heijn stelt in een reactie dat het hier om producten gaat die in heel Europa worden verkocht en dat de verpakking in al deze Europese landen gelijk is. Ik begrijp de verontwaardiging van de stichting Taalverdediging, maar geef ook de Albert Heijn in dit geval wel een beetje gelijk.

Ik kan me bij tijd en wijle ook ergeren aan het oprukkende Engelse taalgebruik. Zeker als er goede Nederlandse woorden voor te vinden zijn. Maar ik doe zelf ook mee met de Engelse woorden, want ik upgrade mijn computer van tijd tot tijd. Ik download van internet en ik snap mijn kinderen direct wanneer ze bij een spelletje een level hebben gehaald.

Toen ik echter onder de douche stond en de verzameling shampoo's en doucheschuim bekeek, moest ik lachen. Blijkbaar staat Engels ook voor stoer, beter, mooier en verfrissender. Het staat voor gezonder, verzorgender en beschermerder. Care is inmiddels een ingeburgerd woord geworden, net als welness en hydration. Zie hier mijn collage van zomaar wat spulletjes uit mijn badkamer. En zeker de mannenproducten staan bol van de Engelse termen. Voor sommige producten zou je nog kunen zeggen dat ze ook voor de Engelse markt zijn. De meeste echter niet. De gebruiksaanwijzing is in het Nederlands, Frans en soms Duits. Bijna nooit in het Engels.

Nee, dan de Italianen. Die zetten gewoon alles in hun eigen taal. Niks geen Engels gedoe.

Mocht je trouwens vinden dat de stichting Taalverdediging gelijk (en je voelt je ook 'ernstig gediscrimineerd') heeft, dan kun je een kaartje van hun site downloaden (oke: afhalen) en naar Albert Heijn sturen. Maar of het zal helpen....?

Opvallende letters: The naked ladies alphabet

Anthon Beeke is een bekende grafisch ontwerper. Hij heeft tal van affiches ontworpen, maar ook boekomslagen, huisstijlen, logo's, verpakkingen, kinderspelen en catalogi. Daarnaast heeft hij ook veel ruimtelijk werk gemaakt. Bovendien was hij docent aan verschillende academies in binnen- en buitenland. Veel van zijn werken zijn op een of andere manier wel eens bekroond.

In 1970 kwam bij drukkerij De Jong & Co zijn 'blote meisjes alfabet' uit. Op de site van Anthon Beeke wordt het ' een van de meest uitgewerkte 'menselijke alfabetten' wat betreft vormkwaliteit' genoemd. 'De letters zijn allen kapitalen en geheel opgebouwd uit zorgvuldig gechoreografeerde groepen naakte meisjes. [...] bij al zijn pikanterie is Beeke’s alfabet ook een gedetailleerde reconstructie van de omtrekken van een klassieke Romein – de Baskerville Old Face was de inspiratie –, inclusief verdikkingen, versmallingen en schreven. hoewel Beeke (...) zeker het sensuele aspect van klassieke letters wilde vieren, met hun subtiele curven en rondingen en hun perfecte proporties, is zijn naakte alfabet niet expliciet erotisch.'



© studio anthon Beeke

Kijk ook http://www.beeke.nl/ voor een prachtig filmpje over dit alfabet.

Leuke letters: plintposters

Ik schreef op 10 augustus over de beroemde oude zin: 'Hebban olla vogala...'. Vandaag kwam ik er achter dat Plint Poëzie er een poster van heeft gemaakt. De kunstenaar Marianne van Heeswijk heeft het geheel ontworpen. Het is een prachtige kleurrijke poster die ik in ieder geval graag zou willen hebben, maar dat geldt zo ongeveer voor elk product bij Plint.

copyright plint poëzie

Bij Plint maken ze van poëzie de prachtigste dingen. Posters dus, maar ook kaarten, raamstickers, visitekaartjes, kussenslopen en schorten. En ze verkopen het kunsttijdschrift DADA. Kortom, het is zeker de moeite waard om eens een kijkje te nemen op hun site: http://www.plint.nl/

Ik ben volgende week jarig en omdat ik de verjaardagen van anderen altijd vergeet, lijkt me hun kalender wel wat. En die kussenslopen, notitieblokjes, tafelkleden.... Help, ik kan niet kiezen!

Smakelijke letters: cupcakes

Soms ben ik een enorme tuthola, die het leuk vindt om te kneuteren. Beetje fröbelen hier, beetje prutsen daar. Wat knutselen, tekenen of op een andere 'Martha Stewart'-achtige manier bezig zijn. Bloemetjes in een vaasje schikken, recepten doorlezen, noem maar op. Cupcakes horen daar ook bij. Cupcakes noemen we meestal muffins of kleine cakejes. Maar juist de naam cupcake doet een beetje tutterig aan en dat past er wel bij. Volgende week ben ik jarig en als ik niet in Kent zou zijn, zou ik deze cupcakes maken. Versierd met letters, dat dan weer wel! Of ik maak koekjes in de vorm van letters. (te koop bij Dille & Kamille, zag ik), en omdat IK jarig ben alleen de A, N, E en K. (Nee, mijn leeftijd in cijfers doen we maar niet!)

Hier volgt het basisrecept voor wie ook eens wil kneuteren:

150 gram zelfrijzend bakmeel
150 gram zachte boter
150 gram suiker
3 eieren
3 eetlepels melk
5 druppels vanilleextract


Verwarm de oven voor op 170 graden. Meng bakmeel, boter, suiker en de eieren tot een glad beslag. Voeg dan de melk en het vanilleextract toe. Plaats 12 muffinvormpjes op een bakplaat en vul ze voor 3/4. Bak ze in 25 minuten gaar. Je kunt ze daarna versieren met glazuur (meng poedersuiker met levensmiddelen kleurstof), met marsepein (stans vormpjes (letters!) in verschillende kleuren uit en plak ze erop) of met suikergoed (ook in letters te koop!).

toevallige letters: F

Spelende letters: woordzoeker

Met letters kun je leuk spelen. Zo heb ik op 25 augustus al een lettersudoku hier laten zien. Een woordzoeker is een andere puzzel waarbij je woorden in een diagram moet zien te vinden en wegstrepen. Woorden zijn letters achter elkaar,  een woord vinden in een woordzoeker is makkelijker dan gewoon maar letters achter elkaar vinden. Om het leuker te maken en om te laten zien dat dit meer een letter- dan een woordspel is, heb ik een woordzoeker gemaakt in het Fins. Fins is een taal die maar weinig mensen beheersen en bovendien bijna geen herkenning oplevert. Het is haast abracadabra voor de meesten van ons. Als alles is weggestreept (van links naar rechts en andersom, van boven naar beneden en andersom en digaonaal) blijven er nog een aantal letters over. Achter elkaar gelezen is dat de oplossing. In het Nederlands.

           

M N A H K A Y L I O P I S T O

K A U P P I A K E S K U S T T

V O T I T V A I T A H U U A L

I U E K A N V T N A M A T E K

N L T K A A I N T U S T N I N

D I U U M P Y V T O A I R A I

O M K K O K U A O R T J K P S

I I K K K A K H I K A U A U R

N S U A N H J I E K E L O V A

K O A E A A S L A L K S U K V

I A I N L O P A A I I O U S I

N I H P A E P P N T T M I U T

E T O I L P I T E T M N E Z S

I I T I I Z O L A A A E L T I

P I L O P U S S A J R I K E N

ALANKOMAAT

AUTO

HANA

IHO

ISOAITI

JANS

KANNYKKA

KATUMUS

KAUPPIAKESKUS

KIRJA

KIRJAKAAPPI

KISAT

KIVA

KOVIN

KUMMA

LAPI

LEIPA

LEUKA

LOPUSSA

LUO

MATKAPUHELIMET

MUKAVA

NAHKA

OUTO

PALKINTO

PANNKI

PELI

PIENI

SANA

SUOAITEL

TALJA

TATTARI

TOTTA

TUKKUA

VARSIN

VIHDOINKIN

VITSI

VUOTTA

YLIOPISTO

Algemene letters

Wist je dat:


- Het internationaal alfabet een flink aantal autonamen bevat (Alfa, Echo, Golf, Sierra)?
- In het datzelfde internationale alfabet zowel Romeo als Juliet vertegenwoordigd zijn?
- Ongeveer 4500 jaar geleden door internationale handel het schrift is ontstaan?
- Men eerst woorden tekende en daarna pas de afzonderlijke klanken ging opschrijven?
- Je de letters van je eigen naam mooier vindt dan andere letters?
- En dat je deze letters onbewust ook vaker gebruikt in teksten?
- Het in België niet gewoon is om chocoladeletters te eten met sinterklaas?
- De meest verkochte chocoladeletter de letter M is?
- De letter E de meest gebruikte letter in teksten is?
- En de letter Q de minst gebruikte, namelijk 1 op 11.000?
- QWERTY (de eerste letters van een toetsenbord) de standaard toetsenbordindeling in verreweg de meeste landen is?
- Je geen woorden kunt maken met de onderste rij letters van het toetsenbord?
- Microsoft speciaal twee lettertypes heeft ontworpen om makkelijker vanaf een beeldscherm te kunnen lezen?
- Een font niet hetzelfde is als een lettertype?
- Stripboekbelettering een vak apart is?
- Maarten Toonder met het lettertype aangaf op welke toon zijn stripfiguur sprak?

 
Zo, ik krijg het druk de eerstkomende tijd. Want naast deze bovenstaande onderwerpen, ben ik van plan om nog veel meer te schrijven over letters en taal. Over de drukletters die bij mijn ouders thuis lagen bijvoorbeeld en waarmee mijn vader met goudpapier omslagen van boeken bedrukte. Over de letters die mijn zesjarige voor het eerst krijgt te leren (de oe, de ui, de au leert hij als 1 letter), over de klanken en letters die mijn eenjarige uitstoot (zegt oeoeoeoe bij het plaatje van een koe), over de letters en zinnen waarmee mijn achtjarige worstelt (moeilijk schrijf je met dubbel l, volgens hem). Maar ook over de chocoladeletters die ik bij de chocoladefabriek als vijftienjarige vakantiewerker moest opvangen in kratten, de letters die ik nu overal zie, in de natuur, op gebouwen en in half afgebeten koekjes en probeer vast te leggen op mijn camera. Over de letters die ik vind op internet (nee, ik weet het: ik ben bij lange na niet de enige die vermeende letters fotografeert!) en over de lastige letters in boeken, in kranten, op internet.
 

Vreemde letters: kenteken

toevallige letters: X

Oude letters

Nederlands als oudste taal?

Joannes Goropius Becanus was een was een humanistisch filosoof uit de zestiende eeuw. Hij beweerde at Adam en Eva in het paradijs een taal spraken die sterk op het Nederlands moeten hebben geleken. Bij de Babylonische spraakverwarring zouden alle talen ontstaan zijn, maar de nakomelingen van Jafet (een zoon van Noach) zouden de oertaal zijn blijven spreken. Becanus levert tal van bewijzen voor zijn theorie. Zo zouden tal van Hebreeuwse woorden uit Nederlandse grondvormen zijn afgeleid. En wat dacht je van het Diets of Douts, de oude benaming voor het Nederlands, lijkt dit niet verdacht veel op D'outs, of wel, de oudste?

In de theorie van Becanus, uiteengezet in zijn Origines Antwerpianae (1572) bestond de oertaal uit basiswoorden van slechts één lettergreep. Langere woorden zijn samengesteld uit de basiswoorden.  En volgens hem zijn er bewijzen genoeg: Adam komt van haat-dam, oftewel tegen de haat van de slang. appel komt van ap-fel, waarbij ap happen betekent en fel een ander woord is voor wreed. Als je het verhaal van Adam en Eva uit de bijbel kent, dan begrijp je dit ook. En zo ging hij maar door met zijn gegoochel met woorden en etymologieën. Hij had veel bewonderaars, maar ook in zijn tijd werd hij al belachelijk gemaakt.

Moderne wetenschappers nemen zijn verhaal uiteraard met een flinke korrel zout. Maar hoe oud het Nederlands dan wel is, weet men eigenlijk ook niet. De oudste documenten stammen uit de achtste eeuw. Maar de prehistorie van het Nederlands reikt natuurlijk veel verder. Het moet in eerste instantie een dialect op het Germaans zijn geweest.

Beroemde zin

Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu

Deze beroemde zin uit het derde deel van de elfde eeuw, is lang aangezien als de oudste Nederlandse zin. Maar inmiddels zijn er ook andere geschriften gevonden met oudere zinnen. Wat dacht je van:  Gelobistu in got alamehtigan fadaer. Deze zin is driehonderd jaar ouder dan de beroemde zin van hier boven en met een beetje goede wil ook nog best te lezen: Geloof je in God, de almachtige vader. Maar hebban olla uogala is wel de oudst bekende literaire zin in het Nederlands.

Het is de vertaling van een Latijnse tekst en betekent het volgende: Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu? Gerrit Komrij beschouwde de zin als de eerste Nederlandse poezie en wijdde er in het boek In Liefde Bloeyende een heel hoofdstuk aan. Er zijn verschillende interpretaties waar de tekst precies over moet zijn gegaan. Maar de mooiste en meest romantische is toch wel dat het een deel uit een liefdesgedicht moet zijn geweest.

verkeerde letters

Voorlezen is leuk. En het is goed voor de kinderen. Zo leren ze veel over de wereld om zich heen. Hun woordenschat wordt vergroot. Ze krijgen interesse in tal van zaken. Ze leren geconcentreerd luisteren. Het wekt hun fantasie op. Je bent even met heel je aandacht bij het kind. Ze slapen daarna beter. Maar het is soms goed dat ze nog niet zelf (kunnen) lezen. Want het gaat ook wel eens fout.

Zo dacht ik tijdens het voorlezen van het boek 'Het slimme kleine eendje': wachelen? Een eend waggelt toch? Met dubbel g. Niet met ch.

En tja, zo'n boek lijkt dan toch een autoriteit te zijn. Er wordt immers geld mee verdiend. Iemand die er zelf geld voor krijgt, heeft dat opgeschreven. Anderen lezen dat na. En dan toch wachelen opschrijven.




Ik heb het zelfs in de Van Dale opgezocht. Gewoon, om zeker van mijn zaak te zijn. En ja hoor, wachelen bestaat echt niet.

Er staat trouwens nog een fout in het boek. Op een van de laatste bladzijden verzucht de hoofdpersoon Flap: 'Hij (de vos) denkt aan nooit iets anders als eten!' Het moet natuurlijk geen als zijn, maar dan. De Nederlandse Taalunie geeft hierbij echter wel aan dat het door velen niet meer wordt afgekeurd, maar dat het officieel nog steeds fout is. Op termijn zal iedereen waarschijnlijk na het woord anders als gebruiken. Net als het woord hun in zinnen als: 'Hun zijn op vakantie geweest.' Ik probeer het bij mijn kinderen er nog uit te krijgen. Maar ik vrees het ergste. Laatst verbeterde ik Finn (6 jaar). Hij speelde een spel met zijn broer op de computer en riep: 'Hun met de blauwe truitjes aan gaan de verkeerde kant op! Pak ze!' Waarop ik zei: 'Zij met de blauwe truitjes aan, Finn'. Hij keek me verwonderd aan en zei: 'Nee hoor, mama, het zijn jongetjes en zij zijn meisjes dus dat kan niet.' Tja, daar ga je dan.

Alle letters: alfabetisering

Letters zijn slechts tekens om daarmee woorden te vormen. En pas als er woorden zijn, kunnen er zinnen gevormd worden en vervolgens teksten geproduceerd worden. Nu zijn er nog vrij veel mensen voor wie die teksten niet zo eenvoudig zijn. Het is dan ook de week van de alfabetisering. Het motto is deze keer: Samen werken aan geletterdheid draait om twee letters: NU


Moeite met lezen en schrijven

Nog steeds hebben 1,5 miljoen volwassen Nederlanders grote moeite met lezen en schrijven. En circa 40.000 kinderen verlaten ieder jaar de basisschool met een leesachterstand van twee jaar.



Kranten  in eenvoudig Nederlands

Veel instellingen en bedrijven proberen al om hun folders en andere informatie eenvoudiger te maken. Zo is de rabobank begonnen met een brochure waarin stap voor stap op een eenvoudige wijze het ‘moderne’ bankieren wordt uitgelegd. Maar ook vijf landelijke dagbladen doen mee aan een actie om aandacht te vragen voor de anderhalf miljoen volwassen Nederlanders die amper kunnen lezen of schrijven. De Volkskrant, Trouw, De Pers, Metro en Spits drukken komende week een van hun pagina's af in extra eenvoudig Nederlands om te wijzen op het belang van lezen en schrijven.

Dit zijn foto's van de Metro van dinsdag 7 september 2010.

Links staat een interview met iemand die tot voor kort bijna niet kon lezen en schrijven in 'gewone' taal, en rechts in eenvoudigere taal.

Het interview is herschreven door uitgeverij Eenvoudig Communiceren.

Stichting Lezen & Schrijven

Prinses Laurentien zit in het bestuur van de stichting Lezen & Schrijven. Zij was vandaag aanwezig bij een recordpoging voorlezen. Tienduizenden kinderen in het hele land zullen gelijktijdig gaan voorlezen.  Daarnaast hield zij vandaag haar jaarlijkse speech bij de uitreiking van de Nationale Alfabetiseringsprijzen. Het is vandaag dan ook Wereldalfabetiseringsdag. De VoorleesExpress heeft daarbij trouwens de eerste prijs in de wacht gesleept. Meer hierover willen lezen? Kijk dan op http://www.lezenenschrijven.nl/

In het hele land zijn er tal van activiteiten en campagnes bezig om dit probleem onder de aandacht te brengen. Want letters lijken zulke eenvoudige tekens, als er heel veel achter elkaar staan, is het voor sommigen best heel lastig! En er zijn teveel mensen die letterloos door het leven gaan! Terwijl letters zo leuk zijn, al zeg ik het zelf!

Kijk voor nog meer informatie op http://www.weekvandealfabetisering.nl/

toevallige letters: F

Met dank aan zoon Finn die in het voorjaar van 2008 deze prachtige tak vond van zijn eigen letter!

toevallige letters: Q

Speciale letters: vingeralfabet

Letters kunnen ook uitgebeeld worden. Vooral doven maken gebruik van deze vorm van taal: gebarentaal. Een handalfabet of vingeralfabet is een verzameling gebaren waarmee alle letters van een alfabet worden uitgebeeld. Het spellen van woorden met behulp van de gebaren uit het handalfabet wordt vingerspelling genoemd. Vingerspelling wordt in gebarentaal gebruikt voor woorden en namen waar nog geen gebaar voor bestaat, of als een van de gesprekspartners het gebaar nog niet kent. Het kan ook worden gebruikt voor het benadrukken of verduidelijken van afkortingen, termen of eigennamen. Hieronder zie je het alfabet, gespeld met de vingers.





Voor telwoorden en sommige uitdrukkingen bestaat er ook vingerspelling. Zo bestaat er een gebaar voor I love You. Samengesteld uit de letters I, L en Y. I is de pink omhoog,  Bij de L staan de wijsvinger en de duim omhoog en bij de  Y staan de duim en de wijsvinger omhoog. Bij elkaar ziet dat er zo uit:

Ik vind het wel een mooi gebaar om aan mijn kinderen te leren. Voortaan steek ik zo mijn hand op als ik nog even naar ze zwaai in de klas!

teovallige letters: N