Joannes Goropius Becanus was een was een humanistisch filosoof uit de zestiende eeuw. Hij beweerde at Adam en Eva in het paradijs een taal spraken die sterk op het Nederlands moeten hebben geleken. Bij de Babylonische spraakverwarring zouden alle talen ontstaan zijn, maar de nakomelingen van Jafet (een zoon van Noach) zouden de oertaal zijn blijven spreken. Becanus levert tal van bewijzen voor zijn theorie. Zo zouden tal van Hebreeuwse woorden uit Nederlandse grondvormen zijn afgeleid. En wat dacht je van het Diets of Douts, de oude benaming voor het Nederlands, lijkt dit niet verdacht veel op D'outs, of wel, de oudste? In de theorie van Becanus, uiteengezet in zijn Origines Antwerpianae (1572) bestond de oertaal uit basiswoorden van slechts één lettergreep. Langere woorden zijn samengesteld uit de basiswoorden. En volgens hem zijn er bewijzen genoeg: Adam komt van haat-dam, oftewel tegen de haat van de slang. appel komt van ap-fel, waarbij ap happen betekent en fel een ander woord is voor wreed. Als je het verhaal van Adam en Eva uit de bijbel kent, dan begrijp je dit ook. En zo ging hij maar door met zijn gegoochel met woorden en etymologieën. Hij had veel bewonderaars, maar ook in zijn tijd werd hij al belachelijk gemaakt.
Moderne wetenschappers nemen zijn verhaal uiteraard met een flinke korrel zout. Maar hoe oud het Nederlands dan wel is, weet men eigenlijk ook niet. De oudste documenten stammen uit de achtste eeuw. Maar de prehistorie van het Nederlands reikt natuurlijk veel verder. Het moet in eerste instantie een dialect op het Germaans zijn geweest.
Beroemde zin
Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu
Deze beroemde zin uit het derde deel van de elfde eeuw, is lang aangezien als de oudste Nederlandse zin. Maar inmiddels zijn er ook andere geschriften gevonden met oudere zinnen. Wat dacht je van: Gelobistu in got alamehtigan fadaer. Deze zin is driehonderd jaar ouder dan de beroemde zin van hier boven en met een beetje goede wil ook nog best te lezen: Geloof je in God, de almachtige vader. Maar hebban olla uogala is wel de oudst bekende literaire zin in het Nederlands.
Het is de vertaling van een Latijnse tekst en betekent het volgende: Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu? Gerrit Komrij beschouwde de zin als de eerste Nederlandse poezie en wijdde er in het boek In Liefde Bloeyende een heel hoofdstuk aan. Er zijn verschillende interpretaties waar de tekst precies over moet zijn gegaan. Maar de mooiste en meest romantische is toch wel dat het een deel uit een liefdesgedicht moet zijn geweest.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten